Damascus staal is een staalsoort die bestaat uit meerdere lagen staal die op elkaar gesmeed zijn. Het gevouwen staal is te herkennen aan haar golvende patronen. Damascus staal wordt ook wel damast, Damasceens staal, Damast staal of gedamasceerd staal genoemd.
Damascus messen
De staal voor Damascus messen komt oorspronkelijk uit India en werd verscheept naar het Midden-Oosten. In de stad Damascus werden Damascus messen en zwaarden gesmeed van het geïmporteerde staal uit India. Daarna verhandelden Damasceense kooplieden deze Damascus messen en zwaarden in Europa, hierdoor is Damascus staal bekend geworden in Europa.
Zie hieronder een meestersmid in actie tijdens het vervaardigen van een Damascus mes.
Damascus messen vernoemd naar de stad Damascus?
Dat Damascus staal en de Damascus messen vernoemd zijn naar de stad Damascus in Syrië klinkt eigenlijk best logisch. Dit is dan ook de meest geaccepteerde theorie dat Damascus staal inderdaad is vernoemd naar de stad Damascus in het huidige Syrië.
Wat niet iedereen weet is dat het woord "Damast" naast de staalsoort ook een andere betekenis heeft. Damast is ook een weeftechniek die gebruikt werd op zijden stoffen uit je raad het al Damascus Syrië. Net zoals het staal staat de Damast weeftechniek bekend om haar unieke patronen.
Om het nog ingewikkelder te maken betekend het woord "Damas" in het Arabisch gewaterd. Damascus messen en zwaarden stonden natuurlijk bekend om haar vloeiende waterachtige patronen.
We weten niet 100% zeker waar de naam vandaan komt. Over het algemeen is men het er over eens dat Damascus staal haar naam heeft verkregen door de stad waar het gesmeed en verhandeld werd.
Waarom Damascus messen?
Damascus messen en zwaarden werden vroeger gesmeed vanwege haar unieke kwaliteiten. Het doel van het maken van Damascus staal was om een zo sterk en flexibel mogelijk stuk staal te maken door het meerdere malen te smeden tot een lang plat stuk en deze dubbel te vouwen. Hierdoor ontstond er uiteindelijk een stuk staal die uit honderden lagen staal bestond.
De honderden lagen staal vormen samen het unieke patroon van een Damascus mes.
Tijdens het maken van damaststaal wordt het staal verhit in vuur. Het staal neemt koolstof op uit het vuur. Koolstof in staal zorgt voor de hardheid van het staal. Door het staal telkens te vouwen wordt de opgenomen koolstof volledig door het hele stuk staal verspreidt. Dit heeft twee voordelen:
- Het Damast staal is hierdoor extreem hard
- Doordat de koolstof verspreid zit door het hele stuk staal, zijn er geen zwakke plakken. Het stuk staal zal dus minder snel breken of buigen.
Damascus staal werd al verscheept van India naar Damascus rond het jaar 300. In die tijd was het chemische proces waarbij de koolstof werd opgenomen in het staal ongekend. Honderden jaren lang was er geen andere staalsoort die zo flexibel en tegelijkertijd zo hard was. Door de unieke eigenschappen was een Damascus mes of zwaard scherper en bleef deze ook langer scherp.
Naast de functionele eigenschappen van Damascus staal wordt het vooral geroemd om haar unieke golfachtige patronen. De patronen van Damascus staal doen denken aan vloeiend water, wolken of zelfs bladeren van een roos.
Worden Damascus messen nog steeds op dezelfde manier gemaakt?
Damast staal werd van de derde eeuw tot 1700 uit India geïmporteerd naar Damascus Syrië. Daar werd van het staal Damascus messen en zwaarden vervaardigd. De originele techniek hoe men vroeger Damascus messen maakte is in de 19de eeuw verloren gegaan. De originele staalsoort waar Damascus messen en zwaarden van werden gemaakt heet Wootz.
Wetenschappers en smeden hebben vaak geprobeerd om de productie van Damascus staal, hoe het vroeger werd gemaakt, te reproduceren. Er zijn smeden die in de buurt komen van het Damascus staal uit de oudheid, maar de originele techniek is helaas verloren. Damascus staal van nu wordt dus niet meer gemaakt hoe men het vroeger smeedde.
Afbeelding afkomstig van: wikipedia
De Damascus messen van nu worden gemaakt met een andere staalsoort. Daarover lees je meer hieronder.
Hoe word damaststaal nu gemaakt?
Gelukkig is een meestersmid uit Damascus Syrië niet meer nodig voor een Damascus keukenmes met prachtige golvende patronen. Met hedendaagse hoogkwalitatieve staalsoorten zoals VG10 kunnen de patronen gereproduceerd worden voor unieke Damascus messen.
De golfachtige patronen kunnen met modern staal op 2 manieren gereproduceerd worden. Dat kan met patroon gelast staal of patroon geprint staal.
Patroon gelast staal
Patroon gelast staal is de techniek die wordt gebruikt om zoveel mogelijk het proces van het originele Damascus staal na te bootsen. Een Damascus mes van Patroon Gelast staal bestaat uit tientallen lagen aan elkaar verhit staal. De naam Patroon gelast komt door het patroon wat ontstaat op het Damascus mes door meerdere lagen te verhitten en te vouwen. Dit is hoe het gemaakt wordt:
- Meerdere lagen ijzer en staal worden verhit
- De verhitte lagen staal worden aan elkaar gesmeed
- De staallagen worden gevouwen
- Het gevouwen staal wordt met een hamer platgeslagen
- Het proces van vouwen en plat hameren wordt herhaald totdat het staal uit meerdere lagen staal bestaat die het golfachtige patroon vormen
Net zoals hoe Damaststaal oorspronkelijk gesmeed werd, wordt met dit precies de koolstof verspreid door het staal te vouwen, voor een flexibel, hard en zeer scherp Damaststalen lemmet. Damast staal dat patroon gelast is bestaat meestal uit 67 lagen staal.
De smeden die op deze manier Damascus messen produceren zijn experts in hun vak. Jarenlange ervaring is nodig om een patroongelast Damascus mes te vervaardigen.
Voor de hoogst haalbare titel van de American Bladesmith society is het vervaardigen van een Damascus mes de ultieme test. Onder toezicht van een meestersmid dient een Damascus mes gesmeed te worden van maar liefst 300 lagen staal.
Geprint Damascus staal
Damascus messen met een geprint patroon zijn het populairst vanwege de betaalbare prijs en behoud van het patroon wat Damascus messen uniek maakt. In plaats van 67 lagen staal met een golvend patroon beschikken alleen de buitenste lagen staal over deze unieke eigenschap. Door middel van een chemisch proces verkrijgen de buitenste staal lagen een golvend patroon.
Het grote voordeel hiervan is dat dit proces minder tijd kost en de Damascus messen betaalbaarder zijn dan patroon gelaste Damascus messen.
Damaststaal messen
Een keukenmes heeft en lemmet die gemaakt is van een staalsoort. Een lemmet kan bijvoorbeeld gemaakt zijn van RVS of van damaststaal. Een lemmet van damaststaal is harder dan die van bijvoorbeeld RVS. De hardheid van een keukenmes wordt uitgedrukt in HRC(Hardness Rockwell C-schaal). Het lemmet van een Japans mes is gemaakt van damaststaal. De hardheid van zo’n lemmet ligt vaak tussen de 58 en 66 HRC. In tegenstelling tot Europese messen, de hardheid van zo’n mes ligt vaak tussen de 54 en 58 HRC.
Een keukenmes met een lemmet van damaststaal kan door zijn hoge HRC op een andere manier geslepen worden. Dit lemmet kan in een scherpere hoek geslepen worden dan een lemmet van bijvoorbeeld RVS. Het voordeel van een keukenmes dat gemaakt is van damaststaal is dus niet alleen dat deze harder is maar ook scherper. Bovendien blijft een lemmet van damaststaal langer scherp.
Een veel gebruikte staalsoort bij Japanse keukenmessen is VG-10 damststaal. VG-10 staat voor V Gold 10. Deze staalsoort is van extreem hoge kwaliteit, vandaar de naam ‘Gold(goud)’ en wordt exclusief in Japan geproduceerd. VG-10 staal is speciaal ontwikkeld voor hoge kwaliteit keukenmessen en krijgt vaak de bijnaam ‘super staal’, dit omdat het staal extreem hard is en lang scherp blijft zonder bros te worden.
Damaststaal messen kopen
Damaststaal wordt veel gebruikt voor Japanse keukenmessen. De hoeveelheid lagen en hardheid varieert bij Japanse keukenmessen. Ga bijvoorbeeld voor een hand gesmeed high-end koksmes met 141 lagen wild damaststaal en 60 HRC.
Je kan ook kiezen voor een betaalbaardere variant keukenmes. Bij KookGigant zijn er verschillende Japanse keukenmessen verkrijgbaar met een lemmet van VG-10 damaststaal. Kies bijvoorbeeld voor het populaire Japanse kiritsuke mes. Samen met de Japanse Santoku, is het kiritsuke mes de Japanse versie van het Europese koksmes. Kiritsuke- en santoku messen zijn, net als een koksmes, echte alleskunners. Geen snijtaak is onmogelijk! Of ga voor een complete messenset. Met een complete messenset van KookGigant heb je in één keer alle messen die je nodig hebt. Bekijk hieronder een aantal populaire messen van KookGigant.
Kiritsuke mes Damaststaal - 62 HRC – VG-10 damaststaal
Koksmes Epoxy Jewels - 63 HRC - VG-10 damaststaal
Messenset Hammered Damaststaal – 61 HRC - VG-10 damaststaal
Handige tips
Keukenmessen van damaststaal moeten op een specifieke manier worden geslepen. Wil je weten hoe jij je Damascus messen scherp kunt houden? Lees dan ons handige blog over messen slijpen met een slijpsteen.
Wil je weten welke keukenmessen er allemaal zijn er waar je ze voor kunt gebruiken? Klik dan hier.
Groetjes,
KookGigant